В нашей жизни деньги играют важнейшую - порою решающую роль. Главное - это когда они нужны срочно и немедленно, их нет! Эти проблемы, конечно же, решаемые, хотя бы частично. Например, можно быстро и достаточно просто оформить микрокредит по ИИН в Казахстане - это дает время, которого часто не хватает... теперь без суеты и спешки можно решить многие проблемы.
В нашей республике существуют несколько категорий финансовых проблем, которые могут затрагивать как отдельные семьи, так и экономику страны в целом. Желательно ориентироваться в этом вопросе.
- Многие семьи живут на уровне прожиточного минимума, особенно в сельских районах. Неравномерное распределение доходов увеличивает социальное напряжение.
- Высокий уровень инфляции снижает покупательную способность граждан, что влияет на качество жизни. Это особенно заметно в росте цен на продукты питания, жилье и коммунальные услуги.
- Многие казахстанцы сталкиваются с проблемами долгов, включая кредиты в банках и микрофинансовых организациях. Высокие процентные ставки и низкий уровень финансовой грамотности усугубляют ситуацию.
- Большая часть населения не имеет навыков управления личными финансами, что приводит к накоплению долгов и отсутствию сбережений.
- Экономика Казахстана сильно зависит от экспорта нефти, газа и металлов. Снижение мировых цен на сырье оказывает давление на бюджет страны и ослабляет национальную валюту — тенге.
- Девальвация тенге приводит к увеличению цен на импортные товары и услуг, снижая уровень жизни населения. Что мы сейчас наблюдаем в ситуации с ростом цены доллара...
- При снижении доходов от экспорта правительство сталкивается с трудностями финансирования социальных программ и инфраструктурных проектов.
- Большая часть бизнеса работает в "тени", что уменьшает налоговые поступления и снижает экономическую прозрачность.
В отдельных регионах уровень безработицы выше среднего, что связано с недостатком инвестиционных проектов и нехваткой рабочих мест. Скрытая безработица в разы превышает официальные цифры (многие т.н. "самозанятые" по-сути просто безработные). Южные и западные регионы имеют более высокую концентрацию бедности и недостаточно развитую инфраструктуру.
Большая часть населения не имеет пенсионных накоплений или страхования, что создает риски в случае непредвиденных обстоятельств. Долгосрочные сбережения подвержены рискам инфляции и девальвации...
Недостаточные инвестиции в человеческий капитал. Ограниченный доступ к качественному образованию и медицинским услугам также связан с финансовыми ограничениями.
Конечно, Правительство РК знает об этих трудностях и делает определенные шаги для их решения. Это и повышение финансовой грамотности населения, и развитие несырьевого сектора экономики для диверсификации доходов. Делаются попытки укрепления тенге за счет инвестиций в инфраструктуру и технологии. Повышение прозрачности банковского сектора и поддержка малого бизнеса. Борьба с неравенством и улучшение социальной защиты.
Однако эффективность этих шагов еще далека от идеала, ведь эти проблемы требуют комплексного подхода со стороны государства, частного сектора и гражданского общества. Народ Казахстана верит в лучшее и стремится к преодолению разногласий, так оно и будет, надо лишь немного времени.
Біздің өмірімізде ақша өте маңызды, кейде шешуші рөл атқарады. Ең бастысы, олар шұғыл және дереу қажет болғанда, олар жоқ! Бұл проблемаларды, әрине, жартылай болса да шешуге болады. Мысалы, сіз Қазақстанда ЖСН арқылы шағын несиеге тез және оңай өтініш бере аласыз – бұл сізге уақыт береді, бұл көп жағдайда жеткіліксіз... қазір көп мәселені әбігер мен асықпай шешуге болады.
Біздің республикада жекелеген отбасыларға да, жалпы ел экономикасына да әсер ететін қаржылық мәселелердің бірнеше санаттары бар. Бұл мәселені шарлау ұсынылады.
– Көптеген отбасылар ең төменгі күнкөріс деңгейінде тұрады, әсіресе ауылдық жерлерде. Табыстың біркелкі бөлінбеуі әлеуметтік шиеленісті күшейтеді.
- Жоғары инфляция азаматтардың сатып алу қабілетін төмендетеді, бұл өмір сүру сапасына әсер етеді. Бұл әсіресе азық-түлік, тұрғын үй және коммуналдық қызметтер бағасының өсуінен байқалады.
– Көптеген қазақстандықтар қарыз мәселесімен, соның ішінде банктер мен микроқаржы ұйымдарының несиелерімен бетпе-бет келіп отыр. Жоғары пайыздық мөлшерлемелер мен қаржылық сауаттылықтың төмен деңгейі жағдайды қиындатады.
– Халықтың басым бөлігінің жеке қаржысын басқару дағдысы жоқ, бұл қарыздың жиналып қалуына және жинақ ақшасының болмауына әкеледі.
– Қазақстан экономикасы мұнай, газ және металл экспортына өте тәуелді. Шикізатқа әлемдік бағаның төмендеуі ел бюджетіне қысым жасап, ұлттық валюта теңгені әлсіретеді.
– Теңгенің құнсыздануы импорттық тауарлар мен қызметтердің бағасының өсуіне, халықтың өмір сүру деңгейінің төмендеуіне әкеледі. Доллар бағасының көтерілуінен қазір не көріп отырмыз...
– Экспорттық кіріс азайып бара жатқандықтан, үкімет әлеуметтік бағдарламалар мен инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландыруда қиындықтарға тап болып отыр.
- Бизнестің басым бөлігі «көлеңкеде» жұмыс істейді, бұл салық түсімдерін азайтады және экономикалық ашықтықты төмендетеді.
Кейбір өңірлерде жұмыссыздық деңгейі орташа деңгейден жоғары, бұл инвестициялық жобалардың жоқтығы мен жұмыс орындарының тапшылығына байланысты. Жасырын жұмыссыздық ресми деректерден бірнеше есе жоғары («өзін-өзі жұмыспен қамтығандар» деп аталатындардың көпшілігі шын мәнінде жай жұмыссыздар). Оңтүстік және батыс аймақтарда кедейліктің жоғары шоғырлануы және нашар инфрақұрылым бар.
Халықтың көпшілігінде зейнетақы жинақтары немесе сақтандыруы жоқ, бұл күтпеген жағдайлар кезінде тәуекелдер тудырады. Ұзақ мерзімді жинақтар инфляция мен құнсыздану қаупіне ұшырайды...
Адами капиталға инвестицияның жеткіліксіздігі. Сапалы білім беру мен денсаулық сақтау қызметтеріне қолжетімділіктің шектелуі қаржылық шектеулермен де байланысты.
Әрине, Қазақстан Республикасының Үкіметі бұл қиындықтарды біледі және оларды шешу үшін белгілі шараларды қолға алуда. Бұған халықтың қаржылық сауаттылығын арттыру және кірісті әртараптандыру үшін экономиканың ресурстық емес секторын дамыту кіреді. Инфрақұрылым мен технологияға инвестиция тарту арқылы теңгені нығайтуға талпыныс жасалуда. Банк секторының ашықтығын арттыру және шағын кәсіпкерлікті қолдау. Теңсіздікпен күресу және әлеуметтік қорғауды жақсарту.
Дегенмен, бұл қадамдардың тиімділігі әлі де идеалдан алыс, өйткені бұл мәселелер мемлекет, жеке сектор және азаматтық қоғам тарапынан кешенді көзқарасты талап етеді. Қазақстан халқы ең жақсыға сенеді және келіспеушіліктерді жеңуге ұмтылады, солай болады, бұл аз ғана уақытты қажет етеді.
***